روايت فرش مشهور اردبيل؛ شاهكاري كه در موزه ويكتوريا آلبرت چشم‌نوازي مي‌كند
روايت فرش مشهور اردبيل؛ شاهكاري كه در موزه ويكتوريا آلبرت چشم‌نوازي مي‌كند
فرش معروف اردبيل با نام‌هاي قالي شيخ صفي يا فرش اردبيل در جهان شهرت يافته و داستاني دراز براي رسيدن به سالن گالري«جميل» موزه ويكتوريا و آلبرت لندن دارد.
روايت فرش مشهور اردبيل؛ شاهكاري كه در موزه ويكتوريا آلبرت چشم‌نوازي مي‌كند
خبرگزاري فارس ـ اردبيل؛ سرويس فرهنگي: به شهادت تاريخ، اوج هنر فرشبافي كشور را بايد در دوران صفويان جستجو كرد. در واقع قدمت عالي‌ترين قالي‌هاي ايران به اين دوران باز مي‌گردد.
فرش معروف اردبيل كه در برخي از كتب معتبر به نام قالي مسجد اردبيل از آن ياد شده، با نام‌هاي قالي شيخ صفي يا فرش اردبيل در جهان شهرت يافته و داستاني دراز براي رسيدن به سالن گالري«جميل» موزه ويكتوريا آلبرت لندن دارد.
اين قالي به‌دليل زيبايي و بافت خاصي كه دارد شهرت فراواني داشته و نسخه‌هايي از آن نيز بافته شده است. اما فرش اصلي در موزه لندن به نمايش گذاشته شده است.
مجموعه تاريخي بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي در ميدان عالي قاپوي اردبيل از بخش‌هاي مختلفي از جمله چيني خانه، شربت خانه، گنبد الله الله، جنت سرا و مقابر خاندان صفويه را شامل مي‌شود كه يكي از ده اثر ارزشمند تاريخي ايران محسوب مي‌شود.
جدا از تك تك قسمت‌هاي مختلف اين مجموعه بزرگ تاريخي، فرش مشهور به فرش اردبيل يكي از مهم‌ترين و زيباترين آثار اين مجموعه است كه امروز نسخه‌اي بافته شده از فرش اصلي در آن وجود دارد.
اين فرش تاريخي و زيبا كه بسياري از هنرمندان و بازديدكنندگان را در موزه ويكتوريا و آلبرت به خود جلب كرده و مات و مبهوت خويش مي‌سازد، حكايتي دارد، خواندني.
فرش تاريخي اردبيل، اخيرا در فهرست ۵۰ شاهكار هنري برگزيده جهان قرار گرفته است. سندي در دسترس نيست كه اصل اين فرش به دستور چه شخصي بافته شده، اما نوشته‌هاي برخي منابع اين احتمال را تقويت مي‌كند كه طهماسب اول در سال ۹۳۰ هجري قمري دستور بافت فرش را صادر كرده است.
اين شاهكار هنري با ۳۲ ميليون گره به دست استاد مقصود كاشاني بافته شده و بافته‌شدنش نيز ۱۶ سال به طول انجاميده است.
استاد مقصود كاشاني در طراحي و نقشبندي اين فرش‌ها نهايت خلاقيت را به‌كار بسته و در نهايت به شاهكاري رسيده بود كه در همان زمان چشم‌ها را خيره مي‌كرد و تحسين هر بيننده‌اي را برمي‌انگيخت.
گفته مي‌شود كه نقشه اين فرش براساس تصوير سقف قنديل‌خانه مجموعه شيخ صفي‌الدين اردبيلي طراحي شده و افرادي كه وارد اين مكان مي‌شده‌اند كف و سقف تالار را به يك نقش مي‌ديدند.
قالي اردبيل يك سند تاريخي نيز محسوب مي‌شود چرا كه داراي تاريخ و امضاي بافنده فرش است. تار و پود آن ابريشمي است و گره‌هاي فارسي دارد. در هر اينچ مربع آن حدود ۱۷*۱۹ گره وجود دارد.
بالاي اين قالي نوشته شده است؛ جز آستان توام در جهان پناهي نيست/ سر مرا به جز اين در، حواله‌گاهي نيست.
اما در خصوص چگونگي خروج و انتقال اين فرش به خارج از كشور گفته شده كه اين قالي تا اواخر عصر قاجار زينت بخش تالار دارالحفاظ بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي بوده است، در آن زمان به علت وقوع زمين‌لرزه‌اي نسبتا شديد، بقعه به تعميراتي نياز پيدا مي‌كند و به همين بهانه اين فرش به به يك شركت انگليسي كه در آن زمان دستي در كار تجارت فرش داشته، فروخته مي‌شود و در اندك زماني اين فرش از كشور خارج مي‌شود.
البته سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اردبيل تصميم به بازبافت قالي اردبيل گرفته و نهايتا در سال ۸۲ بافت اين فرش به اتمام رسيد.
عنصر اصلي تشكيل‌دهنده اين اثر منحصر به فرد را پشم تشكيل مي‌دهد. مانند اغلب منسوجات اين اثر نيز از تار و پود تشكيل شده است. سطح قالي اردبيل از يك طرح يكپارچه نسبتا ساده با اجزاي قرينه و يك شمسه در وسط آن كه دو چراغدان در طول آن قرار دارد، پوشيده شده است.
نقشه اين فرش به‌دليل استفاده نكردن از شكل‌هاي هندسي مرسوم آن زمان، به طور كامل ابتكاري است. به‌طوري‌كه پس از گذشت سال‌ها اكنون نيز هر فرش كه به اين نقش بافته شود، به نام نقشه شيخ صفي و يا نقشه فرش اردبيل خوانده مي‌شود.
در طراحي نقشه فرش اصلي، دريايي از حركت‌هاي لطيف ساق و برگ گياهي كه در آن از رنگ‌هاي زيبا استفاده شده است، نگاه ما را خيره مي‌كند.
برچسب: ،